Molen De Bernissemolen, Geervliet

Geervliet, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Bernissemolen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; woning

adres
Spuikade 1
3211 BG Geervliet
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Bernissemolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01911
oude dbnr.
B963
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 01911 De Bernissemolen (Geervliet)

Frank Moerland (08-09-2023) 

locatie

plaats
Geervliet
plaatsaanduiding
gemeente
Nissewaard, Zuid-Holland
streek
Voorne-Putten
kadastrale aanduiding
Gemeente Geervliet, sectie B, nr. 1381
geo positie
X: 77165, Y: 430695
N: 51.85938, O: 4.25728
biotoopwaarde
3 (matig)
landschappelijke waarde
Deze op zich fraai gelegen molen staat inmiddels flink tussen de begroeing, op Z staan veel bomen langs de weg, op W veel bomen langs een dijkje (beschermd dorpsgezicht...) en op N staat min of meer een bos.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Spuikade 1
3211 BG Geervliet
molenaar
Frank Moerland
telefoon
06-11600575
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Tijdens de Nationale Molendag, de VPR-Molendag (3e zaterdag van juli) en de Open Monumentendag en op afspraak. 

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen; onderbouw rond/cylindrisch.
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 16der kunststenen; sleepluiwerk; afschietwerk.
De onderbouw was zeer lang ingericht als restaurant maar is inmiddels in gebruik als woning.

versieringen

Aardige baard, lichtblauw geverfd, wit afgebiesd, met sierlijk geschreven in goud de opschriften "anno 1851" en "De Bernisse". 

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 34 houten rollen. Kruihaspel.
vlucht
21,60 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal (rechts!).
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenschijfloop 27 staven, steek 11,5 cm.
Spoorwiel 66 kammen
Steenschijflopen 25 en 24 staven, steek 10,3 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 5,96 en 1 : 6,22

hoogte
van de stelling: 6,10 m.
wiekvorm
Systeem Fauël op beide roeden, de buitenroede bovendien met automatische remkleppen.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 1134, Pot
Pot
✉︎ 1134 binnen 1879 1879? binnen aanw. 21,60
media-bestand
Roede 1135, Pot
Pot
✉︎ 1135 buiten 1879 1879? buiten aanw. 21,60
wiekverbeteringen

Sinds 1960 is de molen op beide roeden uitgerust met het systeem Fauël (fokwieken). Eerst waren dat 'vaste' fokken, bij een latere vernieuwing zijn deze voorzien van steekborden. Inmiddels heeft de buitenroede remkleppen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 1172, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 1172 1878 aanw. 04,23
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig
bestemming

Vh. het malen van graan, thans buiten bedrijf; woning

molenmaker
D.D. van Dijk, Piershil (1851)
omwentelingen
eigendomshistorie

Sinds 31 december 2019 heeft deze molen een nieuwe particuliere eigenaar.

geschiedenis

In de middeleeuwen werd het koren uit Geervliet en omgeving gemalen op een getijdemolen. Deze werd door het uit de spuikom stromende water aangedreven en was eigendom van de Heer van Putten. Het opkomend tij drong toen nog via de Bernisse door tot in de Geervlietse haven, waar aan het einde het water werd opgezet in een spuikom.
Mogelijk door de onregelmatige werking en geringer wordende hoogteverschillen in de getijden werd naar een andere oplossing gezocht: een windmolen. Al in de rentmeestersrekening over 1382 wordt melding gemaakt van "die steenen molen mit houte ende sceven, die Roelof tot Wyc coft (kocht)". Volgens de rekening over 1383 bouwde men de molen - met de uit Wijk afkomstige onderdelen - op een van de torens van de stadsommuring. Hetzelfde jaar werd er ook gewerkt aan een belangrijk deel van de bovenbouw, de soire op den toren. Ook in de rekening van 1384 wordt de molentoren genoemd.
In de 16e eeuw werd de molen vervangen door een andere houten molen. Omdat de molen enkele malen door brand verwoest werd, mocht na 1743 in Geervliet zelfs buiten op vele plaatsen geen tabak meer worden gerookt.

De huidige stenen molen staat nog steeds op de zes eeuwen oude stenen muurtoren-onderbouw. De cilindrische romp heeft aan de onderzijde een muurdikte van 1,60 m. en is opgetrokken op de ronde voet van een bakstenen kruittoren in de vroegere verdedigingsring van het stadje. In deze zes meter hoge toren zijn de schietgaten nog duidelijk te zien.

Tot 1947 maalde Jan Brussaard hier. Nadat de molen enige tijd in handen was geweest van M.C. Lieve, volgde in 1955 aankoop door de gemeente Geervliet.
In 1959/60 onderging de molen een forse opknapbeurt, waarbij onder meer fokwieken werden aangebracht. Doel was namelijk, in de molen weer een maalbedrijf te stichten. Helaas lukte dat niet.

In 1962 volgde de verkoop aan de Heineken Brouwerij, die er een horeca-gelegenheid in onderbracht. In latere jaren kreeg deze molen bekendheid als specialiteiten-restaurant.
Voor het maalwerk had dit behoorlijke gevolgen: de maalzolder werd ingericht als 'De Molenkamer', alwaar ca. acht personen exclusief konden dineren. Meelkokers e.d. werden daartoe verwijderd. Beide koppel maalstenen bleven, één zolder hoger, evenwel onaangeroerd.
Ondertussen bleef de molen goed onderhouden, maar draaide niet (hooguit om het wiekenkruis bij gelegenheid in de vlaggen te zetten).

Als gevolg van de kredietcrisis, ca. 2008, ging het met de horeca-onderneming die hier gevestigd was, minder goed. Nadat er enige tijd geen activiteit was geweest, opende hier in maart 2014 wederom een specialiteitenrestaurant maar enkele jaren later werd dit gesloten en dit keer voorgoed: in het late voorjaar van 2017 zette men molen met bijgebouwen te koop (waarbij ombouw tot woning bespreekbaar was). In 2019 volgde de verkoop.

Was de molen lange tijd statisch monument: vanaf 2020 is de molen veelvuldig draaiend te zien en streeft men ernaar één koppel stenen weer maalvaardig te maken en het andere voor demonstratie in geopende toestand te bewaren.

 

aanvullingen

unieke eigenschap

Ongetwijfeld is dit de molen met de zwaarst denkbare onderbouw!

literatuur

J. Rotteveel, 'De Bernissemolen in Geervliet', in: Molenwereld 169 (2013) 148 - 155

foto's

foto's