Molen Oranjemolen, Vlissingen

Vlissingen, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
Oranjemolen
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1971
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

adres
Oranjedijk 7
4381 AV Vlissingen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Oranjemolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01665
oude dbnr.
B922
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 01665 Oranjemolen (Vlissingen)
Jeroen van Dijke (29-5-2020)

locatie

plaats
Vlissingen
plaatsaanduiding
gemeente
Vlissingen, Zeeland
streek
Walcheren
kadastrale aanduiding
Gemeente Vlissingen, sectie C, nr. 1841
geo positie
X: 29401, Y: 385059
N: 51.44063, O: 3.58060
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; staat bovenop de zeewering aan de monding van de Westerschelde, zeer fraai in de wind en het zicht gelegen

contact en bezoek

bezoek/postadres
Oranjedijk 7
4381 AV Vlissingen
molenaar
R.J. Frank / H. Willemsen
telefoon
0118-467959
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

In de regel vrijdag 9.00 - 16.00 uur en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, gedeeltelijk gepleisterd en gewit
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 17der blauwe en twee koppel 16der kunststenen; buil; sleepluiwerk

versieringen

Aardige baard, donkergroen geverfd, wit afgebiesd, met onder de steunder in fraai houtsnijwerk aangebracht het wapen van Vlissingen. 

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels (1971). Kruirad.
vlucht
24,50 / 24,60 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 68 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen, steek 12,0 cm.
Spoorwiel 81 kammen
Steenschijflopen 28 en 26 staven, steek 10,2 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 5,96 en 1 : 6,57

hoogte
van de stelling: 6,00 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 552, Vaags
Vaags
✉︎ 552 buiten 2022 2022 buiten aanw. 24,60
media-bestand
Roede 553, Vaags
Vaags
✉︎ 553 binnen 2022 2022 binnen aanw. 24,50
media-bestand
Roede 135, Straathof
Straathof
✉︎ 135 buiten 1999 2002 buiten 2022 24,60
media-bestand
Roede 136, Straathof
Straathof
✉︎ 136 binnen 1999 2002 binnen 2022 24,50
Derckx ✉︎ 58 binnen 1971 1971 binnen 2002 24,50
Derckx ✉︎ 57 buiten 1971 1971 buiten 2002 24,50
Pot ✉︎ ? binnen 1866 >1922 binnen 1971 24,50
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1971 24,50
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 142, Enthoven & Co, L.I.
Enthoven & Co, L.I.
✉︎ 142 1856 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
of eerder
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis.

molenmaker
?? Fa. Doornbosch, Adorp (1971) Johan Hoefkens, Middelburg (2002)
omwentelingen
geschiedenis

Deze molen, die in 1699 al werd vermeld als De Oranjestam, is oorspronkelijk een pelmolen geweest en als enige overgebleven van de 23 stadsmolens van Vlissingen. Tot 1738 was het stadsbestuur eigenaar. Daarna waren dertien particulieren eigenaar, tot in 1968 de gemeente de molen kocht. Terugkocht, als het ware.

De molen heeft bij diverse gelegenheden te lijden gehad: bij de beschieting door de Engelse vloot in 1809 is er circa 2,5 m. boven de stelling een ijzeren kogel in de muur op de zuidwestkant terecht gekomen. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de molen behoorlijk beschadigd. Een detail hierbij: de koperen meelschep, met daarin gegrift alle namen van de molenaars vanaf 1820, werd bij de bevrijding gestolen.

Leden van de familie Adriaanse hebben tussen 1874 en 1950 op windkracht graan gemalen. De maalinrichting omvatte tot de buitenbedrijfstelling in 1957 twee koppel 16der kunst- en tot 1953 ook een koppel 17der blauwe stenen. De buil op de eerste en tweede zolder en twee elevatoren van de begane grond tot de derde zolder werden door een 2 PK elektromotor aangedreven. Verder waren er een mengmachine en een walsenstoel op de begane grond.
In de aangebouwde machinekamer stond een 20 PK ruwoliemotor die via een tussendrijfwerk de machines kon aandrijven. In 1912 was de 8,5 m. lange koningspil vernieuwd.
Omdat de molen vroeger een pelmolen was, zijn de maalstenen hier op stellinghoogte aangebracht.

De romp onder de stelling is zwart geteerd. Boven de schuine stellingschoren is de molen van zuidoost over zuid tot west gepleisterd. De ingang van de molen lag vroeger op de begane grond, maar is later opgevuld in verband met verhogingen van het bolwerk. Het deurgat is er later ingehakt, waarbij de gemetselde ontlastingsboog ontbreekt. Door de niet uitwaterende bouw raakte het muurwerk van de romp vrij gemakkelijk in slechte staat. De stenen romp en andere delen van deze molen (zoals de roeden) hadden, vooral bij storm, sterk te lijden onder het geweld van de zee.

In 1971 werd de toen zeer vervallen molen compleet gerestaureerd, waarbij onder andere kap, kruiwerk, staart, ramen, deuren en balklagen van de vijf zolders, stelling en roeden werden vernieuwd. Het metselwerk moest grotendeels worden uitgehakt en opnieuw gevoegd. Bij de opvallend oranje rand onder de kuip is een rollaag met uittanding aangebracht.
Het bestaande koppel 16der kunststenen is toen uitgebreid met een blauw koppel, afkomstig van De Dankbaarheid te Middelharnis. Ook is toen, op de luizolder, het haspel voor het ophalen van de steenspillen weer aangebracht.

De molen werd rond 2000 wederom stilgezet wegens een omvangrijke restauratie: in 2001 vernieuwde de fa. Bresser van 't Wout te Waddinxveen de paalfundering: de molen werd toen tegelijkertijd twee meter omhooggevijzeld en rechtgezet op een nieuwe betonvloer.
Nadat Rijkswaterstaat vervolgens de zeewering had versterkt en verhoogd restaureerde de Middelburgse molenmaker Johan Hoefkens molen in 2002 verder: het metselwerk flink aangepakt, de koppels stenen en de kruivloer rechtgelegd (deze waren, als gevolg van het rechtzetten van de romp, juist scheef komen te liggen!). Vervolgens kreeg de molen een nieuwe kruivloer met rollen, kapbedekking, stelling, roeden en tot slot een schilderbeurt. Bepaalde delen, die in 1971 minder nauwkeurig waren hersteld, zoals het achterkeuvelens, zijn in oude staat gereconstrueerd. Op 12 september 2003 volgde de officiële ingebruikname. 
Ruim tien jaar later zijn alle koppels stenen wederom grondig nagekeken en afgesteld.

In de zomer van 2021 is de molen stilgezet: de bedekking van de kap werd  grondig nagekeken en waar nodig vernieuwd en daarna volgde een grote schilderbeurt. Die schilderbeurt gold niet beide roeden: bij doormetingen had men lasfouten geconstateerd en keurde de roeden vervolgens af. Niet lang daarna werden nieuwe roeden besteld. 
In september 2022 heeft men de oude roeden gestreken en op 18 oktober gingen de nieuwe erin. Op 27 oktober draaide de molen alweer bij krachtige wind. 

aanvullingen

toelichting naam

Al in 1699 wordt deze molen vermeld als "De Oranjestam". Die naam is in de praktijk nauwelijks veranderd.

foto's

foto's