Molen D'Arke, Oostkapelle

Oostkapelle, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
D'Arke
modeltype
Ronde molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Noordweg 2
4356 EC Oostkapelle
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van D'Arke via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03548
oude dbnr.
B902
Meest recente aanpassing
| Overig
media-bestand
Molen 03548 D'Arke (Oostkapelle)
Lennart van der Torren (19-12-2006)

locatie

plaats
Oostkapelle
plaatsaanduiding
gemeente
Veere, Zeeland
streek
Walcheren
kadastrale aanduiding
Gemeente Domburg, sectie K, nr. 2059
geo positie
X: 28086, Y: 399210
N: 51.56748, O: 3.55659
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot

contact en bezoek

bezoek/postadres
Noordweg 2
4356 EC Oostkapelle
molenaar
Lennart van der Torren
telefoon
06-49792812
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Vrijdag 13.00 - 18.00 uur; zaterdag 10.00 - 17.00 uur.

toegangsprijzen
winkelinformatie

Verkoop van meel, brood en allerhande streekproducten

meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak via: molendarke@gmail.com

bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, stellingmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Een koppel 17der blauwe stenen en een koppel 16der kunststenen; mengketel; klopbuil; elevator; kammenluiwerk; delen van een (verwijderd) derde koppel zijn nog aanwezig.

versieringen

De gevelsteen rechts naast de westelijke deur vermeldt: A P KOOLE 18 3/26 58.
(N.B. Vermoedelijk wordt hiermee Androsina Pieternella Koole bedoeld, de toen driejarige dochter van de bouwheer).

Op de in 1968 vernieuwde groene en wit afgebiesde baard staat d'Arke met eronder een halve waaier en 18 58. Aan weerszijden zijn de wapens van Oost- en Westkapelle aangebracht.
(N.B. Ooit waren die wapens niet goed uitgevoerd, maar dat is allang verbeterd!).

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels; 33 ijzeren rollen. Kruihaspel.
vlucht
22,05 / 22,15 m.
vang
Hoepelvang (metaal). Vangbalk met haak; vangstok.
overbrenging

Bovenwiel 74 kammen
Bovenbonkelaar 36 kammen
Spoorwiel 78 kammen
Steenschijflopen 30, 25 en 27 staven, steek 9,8 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 5,34, 1 : 6,14 en 1 : 5,94

hoogte
van de stelling: 3,60 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 42, Straathof
Straathof
✉︎ 42 binnen 1989 1989 binnen aanw. 22,05
media-bestand
Roede 43, Straathof
Straathof
✉︎ 43 buiten 1989 1989 buiten aanw. 22,15
Pot ✉︎ 2799 buiten 1941 1941? buiten 1989 22,00
Pot ✉︎ 597 binnen 1870 1870? binnen 1989 21,66
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 3, Boddaert & Versluijs
Boddaert & Versluijs
✉︎ 3 ? aanw. 04,79
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
J. Passenier, Domburg (1858)
omwentelingen
geschiedenis

De Abdij van Middelburg bezat al voor de Hervorming een molen in Oostkapelle, die in 1572 afbrandde. De Prins van Oranje verleende in 1577 vergunning voor de bouw van een nieuwe molen. De accijns werd vastgesteld op een jaarlijkse betaling van zes achtendelen leverbare tarwe.
De ambachtsheerlijkheid Oostkapelle kwam in 1580 in handen van de stad Veere, die echter geen recht van Maalderij had. Na dreiging een tweede molen op te richten, kreeg Veere in 1598 de molen toch in eigendom.
In 1637 werd de ambachtsheerlijkheid Oostkapelle aangekocht door Middelburg, die deze in 1679 overdeed aan mr. W. le Sage. De toenmalige ambachtsheer Mr. Johan Steengracht verkocht de toenmalige standerdmolen in 1810 aan molenaar P. Adriaanse. Door uitbreidingen langs de weg naar Grijpskerke werd de windvang ter plaatse zodanig beperkt dat deze molen gesloopt werd.

In 1858 verrees de huidige molen voor rekening van P. Koole. De eerste molenaar hier was Andries Koole. Hij was afkomstig uit Zaamslag waar zijn vader een stellingmolen bemaalde.
In 1865 werd de molen publiekelijk verkocht aan J. Maljaars, die de molen tussen 1874 en 1919 aan P. van Moolenbroek verpachtte. Vervolgens waren Jan Koene en vanaf 1950 Adriaan Minderhoud eigenaar. Diens molen te Westkapelle was in 1944 tijdens het beruchte bombardement verwoest. Later nam Adriaans zoon Willem molen en bedrijf over.

Tot 1964 werd op windkracht gemalen met een koppel 15der en 16der kunst- en een koppel 17der blauwe stenen. Het accent bij de malen verschoof in die tijd steeds meer naar het malen van veevoer en de ombouw tot maalderij volgde.
De buil op de eerste zolder werd in 1964 verwijderd, evenals het koppel 15der stenen. Op de begane grond stond een mengketel. Aan de zuidzijde is een garage aangebouwd en aan de noordzijde stond vlakbij een machinekamer met 22 PK ruwoliemotor, die via een drijfwerk door een tunnel en een tussendrijfwerk alle machines via het spoorwiel aandreef. Motor en drijfwerk, de hamermolen met 20 PK elektromotor op parterre, het elektrisch hijswerk met 3 PK elektromotor en de elevator met 1 PK elektromotor tot de eerste zolder zijn in 1964 verwijderd. De in 1968 geplaatste silo had een capaciteit van 12 ton.
Intussen werd de molen nog geregeld door Willem Minderhoud aan het draaien gebracht.

In 2003 volgde, vanwege de toen algemeen zeer matige staat, stilzetting. In de zomer van 2005 werd begonnen met een uitvoerige restauratie: met name het metselwerk is toen zeer grondig hersteld. In mei 2006 werd deze restauratie afgerond: de molen was toen weer maalvaardig met twee koppel stenen, evenals de mengketel. Op 2 juni 2007 volgde de officiële ingebruikstelling.
De molen draait veel waarbij regelmatig ook wordt gemalen. Sinds 2011 is er weer een klopbuil aanwezig, zodat ook bloem gemalen kan worden.

In oktober 2023 heeft men het schijfloop van het tarwekoppel, na vermoedelijk 165 jaar trouwe dienst, moeten vervangen. Het was echt 'op'. 

Opmerkelijk: enkele stellingschoren zijn dwars door muur en dak van de pal naast de molen aanwezige schuur aangebracht!

 

aanvullingen

toelichting naam

d'Arke was een buurtschap te Westkapelle, waar op de zeedijk de Dijkmolen stond, eigendom van Adriaan Minderhoud. Molen en buurtschap werden in 1944 geheel verwoest door oorlogsgeweld. Minderhoud kocht na de oorlog de molen van Oostkapelle en gaf deze de naam van het verloren gegane Westkapelse buurtschap.
In het kaartsysteem van "Allemolens" staat bij 'naam' een liggende streep. Kennelijk had de molen anno 1926 geen naam.

unieke eigenschap

Bijzonder is het zeer oude bovenwiel (uit 1671), afkomstig uit de voorganger, een standerdmolen: kruisarmen en plooistukken zijn nog orgineel. In de plooistukken zijn nog sporen te zien waaruit blijkt dat dit wiel ooit als spaakwiel was uitgevoerd.

literatuur

Lennart van der Torren, In memoriam Willem Minderhoud', in: Molenwereld 187 (2014) 430 - 431.

foto's

foto's