Molen Kockengense Molen, Kockengen

Kockengen, Utrecht
b

korte karakteristiek

naam
Kockengense Molen
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Bemalen van het gebied Spengen, Kockengen en Teckop, thans op vrijwillige basis.

adres
Wagendijk 15
3628 ER Kockengen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Kockengense Molen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00023
oude dbnr.
B835
Meest recente aanpassing
| Verwijzingen
media-bestand
Molen 00023 Kockengense Molen (Kockengen)
Piet Glasbergen (23-3-2022)

locatie

plaats
Kockengen
plaatsaanduiding
gemeente
Stichtse Vecht, Utrecht
kadastrale aanduiding
Gemeente Kockengen, sectie D, nr. 143
geo positie
X: 124864, Y: 461712
N: 52.14278, O: 4.94696
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; zeer fraai in de wind en in het zicht gelegen.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Wagendijk 15
3628 ER Kockengen
molenaar
Vincent Bart / Arie Verhoeff / Marloes Stofferis
telefoon
06-42234977
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Zaterdag 11.00 - 16.00 uur, regelmatig ook op vrijdagen en op afspraak.

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met riet
kap
Bovenhuis donkergroen geverfd
inrichting

Gesloten ijzeren scheprad Ø 5,50 m., breed 0,30 m. buiten de molen; woning in de molen (niet in gebruik).

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk met neuten; kruirad
vlucht
23,70 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; gaffelvormige vangtrommel. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 55 kammen
Bovenschijfloop 32 staven, steek 13,4 cm.
Onderschijfloop 20 staven
Onderwiel 63 kammen, steek 15,4 cm.
Overbrengingsverhouding 1,83 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 1213, Pot
Pot
✉︎ 1213 buiten 1880 ? / 2012 buiten aanw. 23,76
Pot ✉︎ ? binnen ? ? / 2012 binnen aanw. 23,50
wiekverbeteringen

Op deze molen is nooit een wiekverbetering toegepast. Wél bleven hier antieke 'vliegers' bewaard: extra windvangende platen, op de toppen van de roeden aangebracht om bij zwakke wind toch te kunnen draaien.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 1173 1878 1878? aanw. 04,88
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As 1427, De Prins van Oranje
De Prins van Oranje
✉︎ 1427 1894 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Draaivaardig (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Bemalen van het gebied Spengen, Kockengen en Teckop, thans op vrijwillige basis.

omwentelingen
eigendomshistorie

In 1963 kwam de molen in bezit van de Stichting De Utrechtse Molens. 

geschiedenis

Het bouwjaar van de molen werd altijd gehouden op 1675, maar volgens de laatste inzichten moet dat ruim 20 jaar naar beneden: er is een document uit 1653 dat het bestaan van deze molen noemt. Of gaat het dan om een voorganger? De mededeling dat deze molen in 1675 een geheel nieuwe ondertoren kreeg is op zijn minst opmerkelijk te noemen: dat werk moet veel teweeg hebben gebracht om het bovenhuis te kunnen ondersteunen.
Dat bovenhuis is dan, volgens het Nieuw Utrechts Molenboek (1991) in 1726 vernieuwd nadat eerder de koker was gebroken.

De molen bemaalde tot 1960 het 341 ha. grote waterschap Kockengen. De polders Spengen, Kockengen en Teckop werden in 1962 gecombineerd tot één waterstaatkundige eenheid en sindsdien door een elektrisch gemaal drooggehouden. De molen diende daarbij nog wel officieel als reservegemaal. Laatste beroepsmolenaar hier was P. Brandhorst.

In 1983 werd een flinke restauratie uitgevoerd en in 1987 hebben de molenaars de uitgebroken woning zoveel mogelijk naar oude staat gereconstrueerd. 

Vanaf 2010 stond er nogal wat op het programma: door vergroting en versmalling van het scheprad wilde men de molen aanpassen aan het na 1962 sterk verlaagde polderpeil. Dat hield in dat fundering, wielbak en waterlopen geheel moesten worden herzien en verdiept en ook de koningspil verlengd.
Uiteindelijk is de wateras 60 cm. lager komen te liggen. Van het scheprad bleef de grootte gehandhaafd, maar tegelijk werd dat sterk versmald: van 51 naar 30 cm. De bedoeling was, een tasting te bereiken van ca. 90 cm.
Los daarvan heeft men in augustus 2011 beide Potroeden gestreken om die elders te repareren. Eind mei 2012 zijn deze weer gestoken.
Intussen werd de molen rechtgezet, de veldmuren hersteld en de ondertoren geheel met nieuw riet gedekt. De molenwerf is bij deze gelegenheid grotendeels opnieuw aangelegd.

In 2017 moest men de molen stilzetten omdat de windpeluw op enige plaatsen sterk ingerot bleek. Begin 2018 was dit belangrijke onderdeel vervangen.
In de zomer van 2019 leek het onderwiel toe aan algehele vernieuwing, maar uiteindelijk heeft men dit wiel toch, met gebruik van zoveel mogelijk bestaand materiaal, kunnen restaureren.
Eind november 2020 ontstonden er problemen toen de bovenas naar achteren schoof, dit omdat pen- en wolfsbalk de druk letterlijk niet meer aankonden. In december was dit probleem in zoverre verholpen dat de molen, nadat de bovenas enkele centimeters naar voren was gebracht, weer kon draaien. Er moet evenwel nog meer gebeuren: de staven van het onderschijfloop dienen te worden vervangen. Ook loopt de koningspil als het bovenhuis in bepaalde richtingen gekruid staat, aan. Malen is om die reden thans niet goed mogelijk, draaien wel.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de polder die hij oorspronkelijk bemaalde. Inmiddels is de waterstaatkundige situatie daar veranderd (zie 'Geschiedenis').

wetenswaardigheden

Martien van Balgooi, molenaar op deze molen, overleed 16 juni 2023 na een kort ziekbed.

foto's

foto's