Molen De Krijgsman, Oosterblokker

Oosterblokker, Noord-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Krijgsman
modeltype
Kantige molen, stellingmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
herbouwd
1978
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan op professionele basis en het opwekken van elektriciteit op vrijwillige basis
adres
Noorderdracht 61
1696 AC Oosterblokker
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Krijgsman via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01149
oude dbnr.
B643
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 01149 De Krijgsman (Oosterblokker)
Tony Hop (06-01-2022)
De molen, na de restauratie van 2021 voorzien van 4 enden zelfzwichting mét doorboorde as.

locatie

plaats
Oosterblokker
plaatsaanduiding
gemeente
Hoorn, Noord-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Drechterland, sectie L, nr. 850
geo positie
X: 135543, Y: 520420
N: 52.67089, O: 5.09956
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot, domineert de omgeving van verre.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Noorderdracht 61
1696 AC Oosterblokker
molenaar
Erik Dudink
telefoon
0229-261471 (molenaar)
open voor publiek
ja
open op zaterdag
ja
open op zondag
nee
op afspraak
nee
openingstijden
donderdag, vrijdag: 9.00 - 17.30 uur en zaterdag 9.00 - 12.30 uur
toegangsprijzen
2,50
winkelinformatie
Diverse meelproducten
meelverkoop
ja
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen
op afspraak voor info mailen met info@molendekrijgsman.nl
bijzonderheden

constructie

modeltype
Kantige molen, stellingmolen
krachtbron
wind
kenmerken
functie
romp
Grenen achtkant, gedekt met riet, op houten en daaronder stenen onderbouw
kap
Gedekt met riet
inrichting

Twee koppel 17der blauwe stenen (op maalstoel op de stellingzolder, één op windkracht, de andere elektrisch); regulateur; buil (op windkracht); buil (elektrisch aangedreven); sleepluiwerk; afschietwerk.
Verder vanaf de begane grond diverse elektrisch aangedreven maalapparaten, onder meer vier mengers ten behoeve van verpakkingsmachines.
Twee generatoren voor de opwekking van elektriciteit.

versieringen

Eenvoudige baard, donkergroen geverfd, met krullen op lichtgroene achtergrond en in wit het jaartal '18 97'

plaats bediening
stellingmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels met 35 rollen; kruilier
vlucht
23,36 / 23,30 m.
vang
Stutvang; 3 vaste stukken. Vangbalk met duim, vangstok. Trekvang; pal.
overbrenging

Bovenwiel 56 kammen
Bovenbonkelaar 27 kammen
Spoorwiel 121 kammen
Steenschijflopen 36 staven
Overbrengingsverhouding 1 : 6,97

hoogte
van de stelling: 10,40 m.
wiekvorm
Zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen en lange neusremkleppen op beide roeden.
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
media-bestand
Roede 33, Beijk
Beijk
✉︎ 33 buiten 2020 2021 buiten aanw 23,30
Vaags ✉︎ 448 binnen 2018 2019 binnen aanw. 23,26
Derckx ✉︎ 208 buiten 1976 1977 buiten 2021 23,30
Derckx ✉︎ 209 binnen 1976 1977 binnen 2019 22,30
Pot ✉︎ ? buiten ? buiten 1963 22,20
Pot ✉︎ ? binnen ? binnen 1963 22,20
wiekverbeteringen

Rond 1900 zijn beide roeden voorzien van zelfzwichting. Rond 1906 verdween dit op één en in 1919 op de andere roede, om weer plaats te maken voor Oud-Hollands met zeilen.
Van 1934 tot de onttakeling van 1963 had deze molen op beide roeden het systeem Dekker (met zeilen).
Na de rehabilitatie van 1978 is Oud-Hollandse ophekking aangebracht.
100 jaar na de verdwijning keerde op de binnenroede de zelfzwichting terug, nu in het gezelschap van ca. 5,50 m. lange neusremkleppen. Dit alles bediend door een zwichtring achter de askop. In maart 2021 zijn wiekenkruis én bovenas verwijderd om te kunnen worden doorboord: ook de buitenroede is inmiddels voorzien van zelfzwichting en lange remkleppen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 467 1867 1897 aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan op professionele basis en het opwekken van elektriciteit op vrijwillige basis
molenmaker
Fa. Peppink, Amsterdam (1897) J. Korver, Obdam (1978)
omwentelingen
geschiedenis

In 1602 werd ter plaatse een molen met molenaarswoning gebouwd. Deze, zeer waarschijnlijk een standerdmolen, waaide omstreeks 1860 om en werd vervangen door een lage achtkante stellingmolen "De Krijgsman", die op zijn beurt in september 1896 door blikseminslag verbrandde.
Een nieuwe molen was snel gevonden: men kocht de voor afbraak te koop staande pelmolen "De Bootsman" te Zaandam-Oost, die daar in of kort voor 1751 was gebouwd.
Die molen werd toen door de Amsterdamse molenmakersfirma Peppink afgebroken en daarna te Oosterblokker herbouwd.

In 1919 werd onder in de molen een elektromotor met meerdere koppel maalstenen opgesteld, wat ertoe leidde dat al vanaf 1925 de windkracht niet meer werd gebruikt.
In 1934, tijdens de crisisjaren, werd de windmolen evenwel weer maalvaardig gemaakt en in bedrijf genomen, na van Dekkerwieken te zijn voorzien.
Dit duurde tot 1949: toen werd het malen op windkracht opnieuw beëindigd waarna in 1956 de gaande werken werden verwijderd en vervangen door maalderijmachines en silo's.

In 1963 verwijderde men, met hiervoor verkregen vergunning, wiekenkruis, staart en stelling. Deze verkeerden inmiddels door de langdurige stilstand in slechte staat. De afkomende roeden werden beschikbaar gesteld voor "De Dikkert" te Amstelveen, een molen die toen al enige jaren onttakeld stond.

In 1977 ondernam de eigenaar, de firma Kok & Laan, met succes een poging om 'De Krijgsman' uitwendig weer compleet te maken: op 17 mei 1978 werden de geheel herstelde kap geplaatst en nieuwe roeden gestoken. Sindsdien werd er zo nu en dan weer met de molen gedraaid. Malen kon de molen, waarin nog steeds een maalderij was gevestigd, echter niet.

Vanaf 1990, het jaar waarin Erik Dudink eigenaar werd, is er naar gestreefd, de molen weer geheel op windkracht maalvaardig te maken. Met groot succes, zo is gebleken: van lieverlee is de maalderij uitgebroken en weer vervangen door een windbedrijf met stenen. Anno 2020 maalt men wekelijks op windkracht een aanzienlijke hoeveelheid graan.
In 1997 bracht Erik Dudink zijn molen onder in een stichting.

Constructie
De van omstreeks 1751 daterende romp bestaat uit een grenen onder- en bovenachtkant, geplaatst op een in 1896-1897 gebouwde ca. 4,8 m. hoge stenen onderbouw.
Het onderachtkant heeft een bintlaag; het bovenachtkant heeft er drie, waarvan de middelste waarschijnlijk in 1896-1897 in verband met de inrichting tot korenmolen is aangebracht.
Ter hoogte van de stelling is nog de dubbele vloer aanwezig, waar vroeger de pelstenen waren ondergebracht.
Enkele jaren na de bouw werd het wiekenkruis voorzien van zelfzwichting volgens het slijpkranssysteem, zodat de as niet doorboord hoefde te worden. Toen omstreeks 1906 een roede brak en moest worden vervangen, is hierop Oud-Hollandse ophekking aangebracht. Omstreeks 1919 is ook van de andere roe de zelfzwichting verwijderd en vervangen door Oud-Hollands. 
Oorspronkelijk was de molen uitgerust met drie koppel maalstenen, die op de stellingzolder op een maalstoel lagen. Daarnaast waren er nog twee pelstenen waarvan er een tot omstreeks 1918 in gebruik is geweest en de andere in reserve werd gehouden.
In 1919 zijn onder in de molen een elektromotor en enkele koppel stenen geplaatst om bij onvoldoende wind toch te kunnen malen. De elektromotor is na enige jaren door een zuiggasmotor vervangen die op zijn beurt later weer werd omgebouwd tot oliemotor. Dit monument van bedrijf en techniek staat nog steeds in een van de tegen de molen aangebouwde bedrijfsruimten opgesteld.

Sinds 2010 is de molen uitgerust met een kruilier, daterend uit ca. 1920 en afkomstig van de in 1964 verbrande oliemolen „De Koperslager" te Zaandijk. Na jaren los bij molenmakerij Saendijck te zijn bewaard, kreeg deze in Oosterblokker een verdiende plek.

In 2019 keerde, met een nieuwe binnenroede, na 100 jaar de zelfzwichting terug. In 2021 gebeurde ditzelfde met de andere roede. Tevens heeft men toen de bovenas laten doorboren, dit om de zelfzwichting beter te kunnen bedienen.


aanvullingen

toelichting naam

Deze molen heet sinds de (her)bouw te Oosterblokker "De Krijgsman"; zijn voorganger ter plaatse werd ook al zo genoemd.

literatuur

G.H. Keunen, 'Korenmolen „De Krijgsman" te Blokker', in: West-Frieslands Oud & Nieuw 45e bundel, (1978) 121 - 128.
Jan Scheirs, De ene ambachtelijke korenmolen is de andere niet, in: De Nieuwe Molenwereld 5 (juni 2020), pp. 78 - 83.

foto's

foto's