Molen Coppensmolen, Zeeland

Zeeland, Noord-Brabant
b

korte karakteristiek

naam
Coppensmolen
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
adres
Kerkstraat 122
5411 CM Zeeland
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Coppensmolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01971
oude dbnr.
B616
Meest recente aanpassing
| Conversie
media-bestand
Molen 01971 Coppensmolen (Zeeland)
Marcel van Nies (16-2-2017)

locatie

plaats
Zeeland
plaatsaanduiding
gemeente
Maashorst, Noord-Brabant
kadastrale aanduiding
Gemeente Zeeland, sectie H, nr. 2712
geo positie
X: 175043, Y: 412828
N: 51.70386, O: 5.67716
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Groot

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, grotendeels gepleisterd
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Twee koppel 17der kunststenen; sleepluiwerk; mengketel; hamermolen.

versieringen

Eenvoudige baard, op de koppen van de voeghouten aangebracht, donkergroen geverfd, met enige witte krullen afgebiesd, met het opschrift: 'anno 1883'.

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Engels. Kruilier.
vlucht
25,70 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangtrommel. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 51 kammen
Bovenschijfloop 25 staven, steek 15,7 cm.
Spoorwiel 98 kammen
Steenschijflopen 33 staven, steek 9,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 6,06

hoogte
van de belt: 4,70 m.
wiekvorm
Systeem Van Bussel met neusremkleppen op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 423 binnen 1982 1983 binnen aanw. 25,70
Fransen ✉︎ g.n. binnen 1902 1902? binnen 1982? 26,00
Pot ✉︎ 1892 buiten 1901 1901? buiten aanw. 25,48
wiekverbeteringen

Deze molen had sinds 1938 het systeem Van Bussel op beide roeden. Bij de grote restauratie van 1976/77 werd dit gewijzigd in Oud-Hollands.
In 2008, nadat beide roeden waren gerepareerd en weer gestoken, is het systeem Van Bussel in ere hersteld, nu bovendien met neusremkleppen.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Smulders ✉︎ g.n. ? aanw. 05,12
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming
Het malen van graan, thans op vrijwillige basis
omwentelingen
eigendomshistorie

De gemeente Maashorst is eigenaar sinds 1-1-2022. Daarvoor was dat de per die datum opgeheven gemeente Landerd.

geschiedenis

Merkwaardigerwijs is het exacte bouwjaar van deze niet eens zo oude molen lange tijd niet bekend geweest. Inmiddels weten wij meer: deze molen is in 1883 gebouwd als opvolger van een standerdmolen die in 1857 was neergezet. Die standerdmolen kwam daar op initiatief van de uit Ravenstein afkomstige Joh. Versterren.
Wat het meest aannemelijk is: Joh. Versterren verhuisde in 1857 naar Zeeland en nam de standerdmolen als het ware mee. In Ravenstein was namelijk in 1857 op initiatief van Matthias Versterren een nieuwe ronde stenen stellingmolen gebouwd, de nog altijd bestaande korenmolen "De Nijverheid". Waren de Versterrens broers?

Opdrachtgever tot de bouw van de stenen molen in 1883 was Nicolaas Coppens, lid van de zeer bekende Brabantse molenaarsfamilie. Aanleiding is vermoedelijk blikseminslag geweest, die de standerdmolen kennelijk dusdanig beschadigde, dat men besloot deze niet meer te herstellen, maar een nieuwe molen te bouwen. 
In die molen is een groot aantal onderdelen gebruikt dat afkomstig is uit een standerdmolen, hier dus vrijwel zeker de voorganger: de trap, een kruisplaat, burriebalken, een hoekstijl, een tot spoorwiel verbouwd bovenwiel, een voor de luitafel gebruikte schijf van het rondsel, een aantal weegbanden en een balk van het voorste kapspant. Volgens overlevering zou de romp gebouwd zijn met stenen van de gesloopte vestingwerken van Grave (dus ook de stenen romp was in dat opzicht niet nieuw!).
In de maalbak van het westelijke koppel stenen staat de notitie "De molen aangemalen den 17 november 1883”, waarmee duidelijk wordt aangegeven dat deze molen eind 1883 maalvaardig was.

Tot 1950 hebben drie generaties Coppens de molen in eigendom gehad, in dat jaar kwam de molen in bezit van de familie Van Dongen. Reeds in 1910 was bij de molen een stoommaalderij opgericht. Het gebouw is nog aanwezig, de machines niet meer.

In het najaar van 1971 werd de toenmalige gemeente Zeeland eigenaar. De molen was toen al jaren buiten bedrijf en verkeerde in zeer matige staat. Een restauratie werd voorbereid.
In een volgende fase werden wiekenkruis en bovenas verwijderd en in de augustus 1976 ging de kap eraf. De restauratie voltrok zich vervolgens snel: nog voor de jaarwisseling stond de molen met een nieuwe kap, staart en opgehekte roeden. Eind april 1977 werd de molen feestelijk in gebruik genomen als draaivaardige molen: het binnenwerk moest nog worden hersteld maar de molen kon alweer draaien (en deed dat ook regelmatig).

Maalvaardig werd de molen na een restauratie in 1982/83. Toen heeft men het gaandewerk zover hersteld dat de molen ook weer kon malen. Oud-eigenaar Sjef van Dongen werd één van de vaste molenaars hier. Hij overleed in 2018, 95 jaar oud.

In het voorjaar van 2008 werden beide roeden gestreken, om deze na te kunnen kijken. Vervolgens zijn zij weer gestoken. Bij deze gelegenheid werd het stroomlijnsysteem Van Bussel weer aangebracht.

Op één van de laatste dagen van 2012 begaf het linker lange zwaard (schoor) het. Dit was aanleiding om de molen voorlopig stil te zetten. Niet alleen die schoor, maar vrijwel het gehele staartwerk bleek aan vervanging toe. Begin september 2013 was dit werk gedaan en de molen opnieuw maalvaardig.


aanvullingen

toelichting naam

Na de grote restauratie van 1982/'83 kreeg deze altijd naamloze molen de naam 'Coppensmolen'. Feitelijk is dit niet eens een naam, maar een aanduiding.
Overigens is het is opmerkelijk dat deze molen nooit eerder een naam had, want er staat in dit betrekkelijk kleine dorp nóg een ronde stenen beltmolen (die evenmin een duidelijke naam had).

foto's

foto's