Molen Googermolen, Roelofarendsveen

Roelofarendsveen, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Googermolen
modeltype
Ronde molen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
herbouwd
1839(?)
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Googerpolder, thans op vrijwillige basis

adres
Googermolenweg 1
2371 ET Roelofarendsveen
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Googermolen via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01005
oude dbnr.
B1083
Meest recente aanpassing
media-bestand
Molen 01005 Googermolen (Roelofarendsveen)
Frank Hendriks (12-9-2019)

locatie

plaats
Roelofarendsveen
plaatsaanduiding
gemeente
Kaag en Braassem, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alkemade, sectie B, nr. 2071
geo positie
X: 103522, Y: 470055
N: 52.21618, O: 4.63394
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot; dominerende functie vanaf de zijde van de Ringvaart; de Googerpolder zelf is helaas volgebouwd met rommelige industriële laagbouw

contact en bezoek

bezoek/postadres
Googermolenweg 1
2371 ET Roelofarendsveen
molenaar
Ron van Benten
telefoon
071-3315524
e-mail

website
social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen, sterk conisch gemetseld
kap
Gedekt met riet
inrichting

Stalen vijzel, Ø 1,37 m.
Woning in de molen

versieringen

Fraaie baard met tussen de voeghouten het op een blauw fond geschilderde opschrift 'ANNO' en '1717'. De rest van de baard is groen geverfd met in het midden in sierlijke letters 'De Googer'.
N.B. Deze baard werd in 1976 vervaardigd door L.C. Witteman.

N.B. De vorige, eenvoudige, baard bleef bewaard. Die vermeldt: 'Anno 1839'.

plaats bediening
grondzeiler
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 42 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
28,83 / 28,93 m.
vang
Vlaamse vang; 5 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel.
overbrenging

Bovenwiel 69 kammen
Bovenschijfloop 37 staven, steek 13,8 cm.
Onderwiel 41 kammen
Vijzelwiel 32 kammen, steek 15,0 cm.
Overbrengingsverhouding 1 : 2,39

hoogte
wiekvorm
Systeem Fauël met steekborden op beide roeden
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 118 binnen 1996 1996 binnen aanw. 28,83
Straathof ✉︎ 119 buiten 1996 1996 buiten aanw. 28,93
Pot ✉︎ 950 binnen 1876 1903 binnen 1996 28,50
Pot ✉︎ 1948 buiten 1903 1903 buiten 1996 28,30
Pot ✉︎ 1023 buiten 1877 1877 buiten 1903 28,35
Pot ✉︎ 1015 binnen 1876 1876 binnen 1903 28,25
Pot ✉︎ 1947 binnen 1903 n.v.t. binnen n.v.t. 28,30
wiekverbeteringen

In 1929 werden beide roeden voorzien van het systeem Dekker.
In 1957 werd dit gewijzigd in het systeem Fauël (fokwieken). Van ca. 1985 tot 1995 was het wiekenkruis weer voorzien van Oud-Hollandse ophekking. Bij de grote restauratie die in 1996 werd opgeleverd zijn opnieuw fokwieken, nu met steekborden, aangebracht.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
Penn & Bauduin ✉︎ 337 1869 1903 aanw. 06,10
De Prins van Oranje ✉︎ 774 1871 1871 1903
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de Googerpolder, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Dirk Cornelisz. van Grieken, Oude Wetering (1717) Joost Timmers, Oude Wetering (1839) Fa. Verbij, Hoogmade (1996)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Rijnlandse Molenstichting is eigenaar sinds 1972; daarvoor was dat steeds de Googerpolder.

geschiedenis

De Googerpolder werd op 1 augustus 1626 gesticht. Op 30 januari 1649 werd de polder verenigd met de Grote Veender- en Lijkerpolders en op 1 mei 1717 daarvan weer afgescheiden. Krachtens octrooi van de staten van Holland en Westvriesland van 16 maart 1715 werd de polder bedijkt en drooggemaakt. Ongetwijfeld is de huidige stenen molen naar aanleiding van dit besluit gebouwd.

Er is vaak beweerd dat de molen in 1833 is uitgebrand (door een oververhitte vang) en daarna opnieuw opgebouwd; dit spoort niet met het feit, dat Joost Timmers uit Oude Wetering in 1839 de gehele kap vernieuwde. Mogelijk heeft die brand wel plaatsgevonden, maar dan in 1838 of '39.

Op zaterdag 18 april 1903 voltrok zich een ramp: de as brak tijdens het malen. Het complete wiekenkruis, de lange spruit en één lange schoor werden verwoest, terwijl andere delen van de kap werden beschadigd.
De maandag erna had het polderbestuur de zaak al redelijk onder controle: in Dordrecht werd een sloopas aangekocht en waarschijnlijk ook een roede; bij Pot in Kinderdijk werden twee nieuwe roeden besteld, waarvan er één werd geleverd.
Het ongeluk had geen gevolgen voor de jonge, nog geen drie jaar in functie zijnde molenaar Hein de Jong; molenmaker Boot schreef het toe aan het breken van één van de roeden tijdens het malen.
Mogelijk is de ramp van 1903 toe te schrijven aan overbelasting: deze molen moest er vanouds zwaar aan trekken om het water van de Googerpolder in één keer naar boven te kunnen brengen; zo is het bovenschijf ooit vergroot, zeer waarschijnlijk om de molen makkelijker aan te laten lopen (inmiddels is dat bovenschijf vervangen, zodat die ombouw niet meer is te herkennen).

De Dekkerwieken, die reeds in 1929 werden aangebracht, zullen er zeker toe hebben bijgedragen dat de molen beter ging functioneren. Daar bleef het niet bij: in 1932 werd de houten vijzel vervangen door een stalen exemplaar, besteld bij de Leidse machinefabriek Overrijn.
Direct na de oorlog maalde de molen zijn eigen, toen geïnundeerde, polder droog.

De Googerpolder werd tot 1956 uitsluitend op windkracht bemalen (270 ha, opvoerhoogte 4,30 m.). In dat jaar werd een hulpmotor in de molen bijgeplaatst. Sinds vele jaren staat op enige tientallen meters van de molen een elektrisch vijzelgemaal en is de motor uit de molen verwijderd.

Zeer lang heeft deze molen problemen gehad wat betreft vochtdoorslag. Mogelijk toch het gevolg van brand? De bakstenen romp bleef namelijk op veel plaatsen poreus, ondanks vele herstelpogingen. Als gevolg sloegen muren door, gingen de koppen van de houten vloerbalken rotten en werd de bewoonbaarheid nogal eens een moeilijk punt. Ook raakte de molen tegen het einde van de 20ste eeuw steeds meer in verval. Rond 1980 kon niet meer gesproken worden van een maalvaardige molen: ook de (uit 1839 daterende) kap werd slecht.

Halverwege de jaren '90 werd een verlossende restauratie uitgevoerd waarbij zeer veel werk aan de stenen romp en waterlopen nodig was. Ook werden kap, wiekenkruis en vijzel geheel vernieuwd; in 1996 werd de molen feestelijk in gebruik genomen.

In de zomer van 2016 werden de fokken verwijderd vanwege de matige staat en was de molen als gevolg niet maalvaardig. In juli 2017 zijn nieuwe fokken aangebracht en verrichtte men nog wat aanvullend herstel en schilderwerk. Zaterdag 14 oktober 2017 vierde de molen, officieel in bedrijf gesteld door prinses Beatrix, geheel maalvaardig zijn 300-jarig bestaan.

Molenaars van deze molen:
Jacobus de Jong (1890 - 1900)
Hendrik 'Hein' de Jong (1900 - 1948)
Jacobus de Jong (1948 - 1952)
Arie van den Bosch (1952 - 1969)

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen.

literatuur

A. Bicker Caarten, Stenen poldermolens in Rijnland (Zaltbommel 1981) 40 - 44.
Andries Veloo, Jos van der Donk en de Googermolen, in: Molenwereld 179 (21014), pp. 103 - 107.

trivia

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg het polderbestuur de sommatie om de Dekkerwieken donker te verven: de glanzende stroomlijnneuzen zouden de aandacht kunnen trekken van 'vijandige' vliegtuigen, op zoek naar de luchthaven Schiphol.

foto's

foto's