Molen De Vrouw Venner, Oud Ade

Oud Ade, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
De Vrouw Venner
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Bemalen van de Vrouwe-Vennepolder, thans op vrijwillige basis

adres
Leidseweg 3
2374 AN Oud Ade
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van De Vrouw Venner via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
01810
oude dbnr.
B1076
Meest recente aanpassing
| Bedrijfsvaardigheid
media-bestand
Molen 01810 De Vrouw Venner (Oud Ade)
Pieter Zuijkerbuijk (17-5-2020)

locatie

plaats
Oud Ade
plaatsaanduiding
gemeente
Kaag en Braassem, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Alkemade, sectie F, nr. 829
geo positie
X: 98414, Y: 467276
N: 52.19071, O: 4.55967
biotoopwaarde
4 (aanvaardbaar)
landschappelijke waarde
Zeer groot; de molen vormt een fraai accent ten westen van Oud Ade

contact en bezoek

bezoek/postadres
Leidseweg 3
2374 AN Oud Ade
molenaar
Hans Lippens
telefoon
071-3315851
e-mail

social media
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden
op afspraak
toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
nee
bijzonderheden

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met riet
kap
Bovenhuis rood geverfd, wit afgebiesd; kap gedekt met dakleer
inrichting

Halfgesloten ijzeren scheprad buiten de molen
Woning in de molen (niet in gebruik).

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruirad
vlucht
21,50 / 21,60 m.
vang
Vlaamse vang; 4 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 59 kammen
Bovenschijfloop 38 staven, steek 12,5 cm.
Onderschijfloop 26 staven
Onderwiel 99 kammen
Overbrengingsverhouding 2,45 : 1.

hoogte
wiekvorm
Binnenroede systeem Fauël met steekborden; buitenroede Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Straathof ✉︎ 100 binnen 1995 1996 binnen aanw. 21,50
Straathof ✉︎ 101 buiten 1995 1996 buiten aanw. 21,60
Pot ✉︎ 2761 binnen 1937 1937? binnen 1996 21,50
Pot ✉︎ 2545 buiten 1924 1924 buiten 1996 21,50
Pot ✉︎ 2138 binnen 1909 1909 binnen 1937? 21,50
wiekverbeteringen

Vanaf 1951 was deze molen uitgerust met de omstreden imitatie-fokken, ontwikkeld door molenmaker Dekker (soms foutief wel 'Half-verdekkerd' genoemd). Dit uiteraard tot groot ongenoegen van de uitvinder van dé fokwiek, Ir. Fauël.
Bij de restauratie van 1963 werden de imitatie-fokken vervangen door echte. Vanaf ca. 1977 is de molen enige jaren weer geheel Oud-Hollands opgehekt geweest. Sinds de restauratie van 1997/98 heeft de molen op één roede fokken en op de andere Oud-Hollands.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
De Prins van Oranje ✉︎ 907 1874 1874? aanw. 04,72
wateras
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
onbekend ✉︎ ? ? aanw.
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
In herstel (zie 'Geschiedenis')
bestemming

Bemalen van de Vrouwe-Vennepolder, thans op vrijwillige basis

molenmaker
Gerrit van Heteren, Hoogmade / Gerrit van Geer, Woubrugge (1835)
omwentelingen
eigendomshistorie

In 1961 kocht de Rijnlandse Molenstichting deze molen aan van de Vrouwe-Vennepolder.

geschiedenis

Op 26 juni 1632 verleenden dijkgraaf en hoogheemraden van Rijnland aan de ingelanden van in totaal vier kleine poldertjes, alle gelegen in de parochie Warmond, vergunning om van vier polders één polder te maken en een nieuwe molen te plaatsen. Dat is de molen geworden die sindsdien op deze plaats, even ten westen van Oud Ade, staat.
Al eerder, anno 1570, waren daar bepaalde stukken land ingepolderd en onder bemaling gebracht, steeds door kleine molentjes, ongetwijfeld wipmolens. De Vrouwen Ven (of Vrouweven) lag ten oosten van het Vennemeer en was vanouds bezit van het vrouwenklooster Rijnsburg, vandaar de naam. 

De in 1632 gebouwde wipmolen moest in 1835 grotendeels worden vernieuwd, sterker nog: aan te nemen is dat van de huidige molen vrijwel niets ouder is dan 1835.
Bij die bouw in 1835 werden in het bovenhuis de onderste weegbanden 'trekkend' in plaats van 'stekend' aangebracht, zodat deze geen goede functie hebben. Minstens zo opvallend zijn de zeer vlak staande veldkruisen tussen burriebalken en daklijsten: deze lijken door de wijze van plaatsen nauwelijks te kunnen dragen. Opmerkelijk in het bovenhuis is ook de staander waarin de vangbalk scharniert: een fragment uit een oude houten roede.

Tot 1954 werd de Vrouwe-Vennepolder uitsluitend op windkracht bemalen. In dat jaar brak op een dag de koningspil, waarna een elektrisch noodgemaal werd geplaatst. Dit betekende het voorlopige einde van de windbemaling.

In 1961 kwam de inmiddels al behoorlijk vervallen molen in bezit van de Rijnlandse Molenstichting. In 1963 vond een algehele restauratie plaats, waarna de molen weer regelmatig in bedrijf was.

Als er één zaak met deze molen verweven is, dan is het wel het door de tijd en bemaling dalende polderpeil. Diverse malen heeft men bij deze molen moeten ingrijpen en soms op drastische wijze.
Reeds in 1920 werd het onderwiel voorzien van een extra velg. Ook moet de wielbak toen zijn verdiept en het onderschijf naar beneden verplaatst. Dit alles om het scheprad dieper in het water te laten steken en de overbrenging te vertragen en zo te voorkomen dat de molen het water voornamelijk 'over de kop' zou malen. Nog altijd is te zien dat alles vroeger hoger heeft gezeten.

Na de restauratie van 1963 heeft de molen veel gemalen, al werd dat vanwege de al genoemde polderpeilverlagingen steeds moeilijker. In de loop van de jaren '80 ging de onderhoudstoestand sterk achteruit en was er enige tijd zelfs sprake van duidelijk verval.

In eerste instantie werd in 1996 veel constructieherstel verricht aan het bovenhuis. Zo werd het gehele trapbint vernieuwd. Maar direct daarna volgden grote waterstaatkundige maatregelen, zodat bemaling van het verlaagde polderpeil mogelijk kon blijven. Het scheprad werd niet alleen verlaagd (de wateras ging maar liefst 72 cm. naar beneden!) maar ook het afschot sterk vergroot, zodat het water niet direct over de kop kon gaan. De schepradkast werd bij die gelegenheid gewijzigd van gesloten in halfgesloten, iets wat hier verantwoord was, omdat de molen lang geleden eveneens een halfgesloten schepradkast had.
Sindsdien is de molen weer geheel maalvaardig en regelmatig in bedrijf.

Eind 2023 heeft men de molen stilgezet, de fokken tijdelijk verwijderd en de windborden uitgenomen (dit alles om zo weinig mogelijk wind te vangen) omdat het bovenwiel vanwege een breuk in een van de kruisarmen moet worden herzien. 

 


Molenaars op deze molen:
Gerard van der Voort (? - 1906)
Dirk Vermey (1906 - 1950)
Bram van Seggelen (1950 - 1980)

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen wordt vernoemd naar de polder die hij kan bemalen. Eigenlijk moet gesproken worden van "De Vrouwe-Vennemolen" maar in de praktijk is de naam "Vrouw Venner" ontstaan.

literatuur

Andries Veloo, 'Hans Lippens en de Vrouw Vennemolen', in: Molenwereld 173 (2013), 311 - 314.
Molenwereld 10 (1998), pp. 203-211.

foto's

foto's