Molen Maredijkmolen / De Maredijker, Leiden

Leiden, Zuid-Holland
b

korte karakteristiek

naam
Maredijkmolen / De Maredijker
modeltype
Wipmolen, grondzeiler
functie
poldermolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Maredijk (resterend gedeelte), thans op vrijwillige basis

adres
Groene Maredijk 1
2334 CT Leiden
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van Maredijkmolen / De Maredijker via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
00992
oude dbnr.
B1030
Meest recente aanpassing
| Geschiedenis
media-bestand
Molen 00992 Maredijkmolen / De Maredijker (Leiden)

Job de Groen (29-12-2023) 

locatie

plaats
Leiden
plaatsaanduiding
gemeente
Leiden, Zuid-Holland
kadastrale aanduiding
Gemeente Leiden, sectie P, nr. 3549
geo positie
X: 93434, Y: 465360
N: 52.17295, O: 4.48719
biotoopwaarde
1 (slecht)
landschappelijke waarde
Gering; de molen staat ingebouwd en ingegroeid; vormt wél een aardig accent bij een drukbereden weg.

constructie

modeltype
Wipmolen, grondzeiler
krachtbron
wind
functie
romp
Ondertoren gedekt met geteerde gepotdekselde planken, op veldmuren van 0,50 m.
kap
Bovenhuis lichtgeel geverfd, wit afgebiesd; kap gedekt met dakleer
inrichting

Gesloten ijzeren scheprad, Ø 3,85 m.; breed 0,24 m., buiten de molen

versieringen

Op de borstnaald staat in rood het jaartal '1735' geverfd.

Eenvoudige windvaan met mik.

plaats bediening
grondzeiler
plaats kruiwerk
middenkruier
kruiwerk
Zetelkruiwerk; kruihaspel
vlucht
15,00 m.
vang
Vlaamse vang; 3 scharnierende stukken. Vangbalk met haak; vangstok. Kneppel; pal.
overbrenging

Bovenwiel 36 kammen
Bovenschijfloop 21 staven, steek 11,5 cm.
Onderschijfloop 18 staven
Onderwiel 53 kammen, steek 11,3 cm.
Overbrengingsverhouding 1,72 : 1

hoogte
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Derckx ✉︎ 452 buiten 1983 1984 buiten aanw. 15,00
Derckx ✉︎ 453 binnen 1983 1984 binnen aanw. 15,00
wiekverbeteringen

Deze molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Verbij
Verbij
✉︎ g.n. 1984 1984 aanw. 02,85
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Bemalen van de polder Maredijk (resterend gedeelte), thans op vrijwillige basis

omwentelingen
eigendomshistorie

De Molenstichting Leiden en Omstreken is eigenaar sinds 20 september 2016, daarvoor was dat de gemeente Leiden sinds 1970, daarvoor de toenmalige polder Maredijk. 

geschiedenis

Reeds in 1556 werd de Mare(n)dijkerpolder opgericht als waterschap. Van 1748 tot 1752 was deze polder samengevoegd met de naastgelegen Kikkerpolder. Daarna bleef de polder tot de opheffing (vanwege vrijwel totale ontpoldering) tot 1 mei 1970 zelfstandig.

De huidige wipmolen is in 1735 gebouwd en moet rond 1840, vanwege de aanleg van de spoorlijn Haarlem-Leiden, ongeveer 100 meter vanaf de Haarlemmertrekvaart naar de huidige locatie zijn verplaatst.

Na het plaatsen van de Ericsson-installatie (een elektromotor via tussenwielen werkend op scheprad of vijzel) in de late jaren ’20 heeft men vermoedelijk al snel de windkracht niet meer benut.
Let wel: de Ericsson was steeds bedoeld als hulpmiddel bij te weinig wind, maar hier (en hier niet alleen!) werd in de praktijk de windkracht min of meer verdrongen.
De polder heeft de molen echter altijd in maalvaardige staat gehouden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de windkracht weer benut maar daarna, tot 1970, weer de Ericsson. Die installatie is nog altijd maalvaardig. 
Lange tijd was hier P.G. van der Geer werkzaam. Reeds als jongen verving hij rond 1909 zijn jonggestorven vader en heeft daarna als molenaar en (vermoedelijk ook) machinist gefunctioneerd. 

Toen de gemeente Leiden de restanten van de polder overnam werd daarna verder goed gezorgd: tot ca. 1983 werd het wiekenkruis regelmatig in een andere stand gezet maar was draaien er, vanwege de slecht geworden omgeving, feitelijk niet meer bij.
Vanaf 1983 is er, nadat er nieuwe ijzeren roeden waren gestoken, weer regelmatig gedraaid en is bij voldoende wind ook het scheprad in bedrijf. Evenwel is het zo, dat de windvang uit vrijwel alle hoeken rond deze molen problematisch is. Malen kan deze molen alleen bij veel wind.

De molen werd in 2006 grondig onder handen genomen: binnenroede opnieuw opgehekt, buitenroede waar nodig hersteld, kruirad vervangen, lange schoren en spruit vervangen, evenals de zijbeplanking van de kast. In 2014 is ook het nodige gerepareerd aan het gevlucht.

In de zomer van 2020 is de molen stilgezet voor ingrijpend onderhoud: allereerst zijn beide roeden doorgeschoven en er is verder aan het gevlucht gewerkt. Daarna ging de molen in de steigers om het bovenhuis na te kijken en nadat diverse delen van het kleedhout waren vervangen volgde een grote verfbeurt. Begin november kon de molen weer draaien.

Evenwel kon dit molentje niet onder verder groot herstel uit: hij was al geruime tijd aan het verzakken en stond onderhand te laag ten opzichte van het boezempeil.
In april 2022 begon molenmakerij Verbij aan de ondertoren (o.a. nieuwe beplanking) en - zeer ingrijpend - funderingsherstel. Molen en molenerf zijn opgehoogd zodat deze weer aan de eisen van het Hoogheemraadschap Rijnland voldoen. Al met al nam deze klus veel tijd in beslag. 

Een technisch detail tot slot: moderniseringen bij deze molen zijn beperkt gebleven tot de ondertoren: niet alleen vanwege de al genoemde (en nog steeds maalvaardige) Ericsson-installatie, maar ook door de 20ste eeuwse bronzen lagers op de wateras. 
Het wiekenkruis is daarmee vergeleken steeds bijna primitief gebleven: vanaf 1735 tot de dag van vandaag was er altijd een houten as en (tot 1983) houten roeden.

 

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen is vernoemd naar de (nu grotendeels verdwenen) polder die hij kan bemalen.

foto's

foto's