Molen Watermolen bij de oude hof te Damme, Eefde

geschiedenis

toestand

verdwenen

bouwjaar

verdwenen

voor 1399

geschiedenis

Er is slechts één vermelding, die erop duidt dat de oude hof Ten Damme, thans het Huis Den Dam te Eefde, vóór 1400 een molen heeft bezeten. Op 13 januari 1399 werd Johan van der Capellen door de hertog van Gelre beleend met 'den hoff ende goide ten Dammen... mit alsulcken moelenrechten als dair van alds toe gehoirt heefft.

In het archief van de familie v.d. Capellen bevinden zich enkele afschriften van dezelfde leenbrief, waavan ook bovengenoemde een afschrift is. Het eerste afschrift vermeldt "Mit alsulcken molement..." In het tweede afschrift stond ook oorspronkelijk "molement", maar hiervan is de lettergreep "-ment" uitgeradeerd en overschreven met "-recht". Logischerwijs is 'alsulcken' eerder te verwachten bij molement, d.w.z. emolument, ofwel een hoeveelheid rechten en inkomsten, dan bij molenrecht, slechts één enkel punt omvattend. Anderzijds is 'molement' een wel zeer ongebruikelijke term. Op de hof rustte 'voirt dat burggerichte van Wulfer buerschap'.

Voorwaarden van molenaanleg waren in de toestand als die vóór de aanleg van het Twente-Rijnkanaal was, wel aanwezig. De grachten werden gevoed door een kleine beek, het Dambeekje, dat verderop in de Berkel uitmondde. Deze beek kwam uit Noord Oostelijke richting, stroomde ten Zuiden langs de Boedelhof en met een lichte knik vervolgens naar Den Dam. Op een kaart van 1630 door van Swinderen, gekopieerd naar een kaar van 1628, door N. van Geelkercken staat deze beek aangegeven als 'lopende Beexken" en ligt net beneden DEN BUDELHOF en het BOELHOVER PESKEN een boerderij en een meulenstal aan de linkeroever, ongeveer 500 meter boven Den Dam. Deze naam duidt onmiskenbaar op een watermolen en in dit verband krijgt de naam Ten Damme betekenis in de zin van "bij de dam" die het molenwater ophield. Het ligt voor de hand, de molenplaats dus te zoeken aan de uitstroming van de grachten.

De bewoording van de leenbrief van 1399 lijkt erop te duiden, dat de molen daar toen al niet meer bestond. De aanleg van het kanaal heeft de hele waterhuishouding grondig verandert, en waar eens de Meulenstal stond, bevind zich thans het sluizencomplex.

Bron: Het zaagblad, Vrienden vereniging van de Bolwerksmolen, nr. 2, 1989, p. 24-25, overgenomen uit Molens, Mulders Meesters, door H. Hagens, 1978.
jnjv;