Molen (Naamloos), Zuidzande

Zuidzande, Zeeland
b

korte karakteristiek

naam
(Naamloos)
modeltype
Ronde molen, beltmolen
functie
korenmolen
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

adres
Sluissedijk 7
4505 PA Zuidzande
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt  
Toon op Google Maps met andere molens in de buurt
fietsroute
fietsroute in de buurt van (Naamloos) via fietsnetwerk.nl
Ten Bruggencate-nr.
03601
oude dbnr.
B933
Meest recente aanpassing
| Tellerstand
media-bestand
Molen 03601 (Naamloos) (Zuidzande)
Jan de Witte (22-7-2020)
Huidige stand van zaken na de restauratie.

locatie

plaats
Zuidzande
plaatsaanduiding
gemeente
Sluis, Zeeland
streek
West-Zeeuws-Vlaanderen
kadastrale aanduiding
Gemeente Oostburg, sectie U, nr. 146
geo positie
X: 19350, Y: 374096
N: 51.33980, O: 3.44032
biotoopwaarde
5 (goed)
landschappelijke waarde
Bijzonder groot; van verre zichtbaar.

contact en bezoek

bezoek/postadres
Sluissedijk 7
4505 PA Zuidzande
molenaar
Jan Leen van Immerzeel
telefoon
+31 6 21563261
website
open voor publiek
ja
open op zaterdag
nee
open op zondag
nee
op afspraak
ja
openingstijden

Als de molen draait en op afspraak

toegangsprijzen
winkelinformatie
meelverkoop
nee
museuminformatie
gericht op scholen
ja
informatie voor scholen

Op afspraak via molenzuidzande@gmail.com

bijzonderheden

constructie

modeltype
Ronde molen, beltmolen
krachtbron
wind
functie
romp
Ronde stenen molen
kap
Gedekt met dakleer
inrichting

Eén koppel 16der en één koppel 15der kunststenen; sleepluiwerk

versieringen

Eenvoudige groengeverfde baard met witte bies en dubbele accolade-vormige onderrand, zonder opschrift.

Op de kap staat een sierlijk wit windvaantje in de vorm van een haan.

plaats bediening
beltmolen
bediening kruiwerk
buitenkruier
plaats kruiwerk
bovenkruier
kruiwerk
Rollenkruiwerk; 40 ijzeren rollen. Kruirad.
vlucht
24,20 m.
vang
Hoepelvang (hout). Vangbalk met haak (vangbalk boven voeghout); vangstok. Pal.
overbrenging

Bovenwiel 61 kammen
Bovenbonkelaar 33 kammen, steek 12,0 cm.
Spoorwiel 98 kammen
Steenschijflopen 26 en 32 staven, steek 9,2 cm.
Overbrengingsverhoudingen 1 : 6,97 en 1 : 5,66

hoogte
van de belt: 2,50 m.
wiekvorm
Oud-Hollands
Kantel uw mobiel om de tabellen helemaal te zien
wiekenkruis
fabrikant roenummer positie bouw fabricagejaar jaar gestoken positie jaar verdwenen lengte
Beijk ✉︎ 20 binnen 2019 2019 binnen aanw. 24,10
Beijk ✉︎ 21 buiten 2019 2019 buiten aanw. 24,20
Derckx ✉︎ 386 buiten 1981 1981 buiten 2019 24,20
Derckx ✉︎ 387 binnen 1981 1981 binnen 2019 24,20
media-bestand
Roede 883, Pot
Pot
✉︎ 883 buiten 1875 buiten 1980 24,16
Pot ✉︎ ? binnen ? binnen 1980 24,00
wiekverbeteringen

In 1949 werd de binnenroede voorzien van het toen nog vrijwel nieuwe systeem Fauël (fokwieken), hier ook met automatische remkleppen. In 1968 raakte dit onklaar en werd uiteindelijk verwijderd. De molen heeft thans weer Oud-Hollandse ophekking.

bovenas
fabrikant asnummer fabricagejaar jaar gestoken jaar verdwenen lengte
media-bestand
As g.n., Boddaert & Co.
Boddaert & Co.
✉︎ g.n. ? 1874? aanw. 04,56
afbeelding van onze ondersteuners

geschiedenis

toestand
werkend
bouwjaar
bedrijfsvaardigheid
Maalvaardig
bestemming

Het malen van graan, thans op vrijwillige basis

molenmaker
J. de Groote, Nieuwvliet (1874) Molenmakerij St. Victor (1980/81)
omwentelingen
eigendomshistorie

De Stichting Behoud Zuidzandse Molen is eigenaar sinds 22 maart 2019.

geschiedenis
De molen werd in 1874 opdracht van J. Butin als koren- en pelmolen gebouwd door molenmaker J. De Groote uit Nieuwvliet. Later is de molen nog een keer verkocht, niet helemaal duidelijk is, aan wie. In ieder geval kwam de molen in 1908 toe aan de knecht, P. Manhave.
 
In 1947 kochten Piet en Liesbeth de Hulster de molen. Piet was een zoon van Bram de Hulster, molenaar te Schoondijke. Tot dat jaar had de molen twee koppel 16der blauwe stenen gehad, maar toen bracht Marien van Riet, de bekende molenmaker uit Goes, in opdracht van de nieuwe eigenaar een koppel 16der kunststenen van Rutgers en een koppel 15der stenen, afkomstig uit Arnemuiden, aan. 
In 1949 kreeg de binnenroede fokwieken (Fauël-systeem) met remkleppen. Zeer vooruitstrevend, want dat systeem was in grote delen van Nederland toen nog vrijwel onbekend. Ongetwijfeld waren de remkleppen uitgevoerd volgens ideeën van Van Riet.

Toen de molen in oktober 1968 forse stormschade opliep, volgde 'voorlopige' stilzetting: de roeden werden kaalgezet en de staart verwijderd. Daarna gebeurde lange tijd niets en stond er dus een incomplete molen. Piet de Hulster had in 1960 al de maalderij van Luteijn (in de stomp van de voormalige stellingmolen in Zuidzande) overgenomen zodat hij niet langer van de wind afhankelijk was.

Pas in 1980 werd het herstel opgepakt. Bij de oplevering in 1981 liet men de fokken niet terugkeren. Ook  had de molen een ander spoorwiel en dat had een reden: toen tijdens de restauratie bleek dat het oude spoorwiel 'op' was, heeft men een nieuw en iets kleiner wiel met 98 kammen (het oude had er 105) gemaakt. Zo kon de molen met haar Oud-Hollands tuig de zaak toch goed trekken. Het nog aanwezige schijfloop van het pelwerk heeft 20 staven. De overbrenging hiervan was destijds dus 1 : 9,7, zeer aannemelijk voor een pelwerk.

In 1996 werd er groot onderhoud uitgevoerd en keerde ook het traditionele kruirad terug. Jan Wilten reconstrueerde de houten hoepelvang.

De ronde stenen beltmolen in Zuidzande was de laatste nog dagelijks in bedrijf zijnde korenmolen in Zeeuws-Vlaanderen. In 2003 overleed Piet de Hulster, molenaar in hart en nieren en meer dan dat: hij heeft ook diverse vrijwillige molenaars opgeleid en gaf zo het ambacht door aan een nieuwe generatie.
Zijn weduwe, Liesbeth de Hulster-Risseeuw, bewoonde tot haar overlijden op 14 februari 2015 het molenhuis. Op haar verzoek stond de molen slechts één dag, die van haar begrafenis, in de rouw.

Begin 2016 werd de molen met woonhuis, erf, stallen en schuren aangekocht door Dominique Koch. Oktober 2017 werden de stallen en schuren achter de molen, inmiddels tot een bouwval verworden, gesloopt. Er werd nog wel met de molen gedraaid, maar inmiddels was duidelijk dat nieuw grondig herstel nodig was.
Op 22 maart 2019 droeg mw. Koch de molen over aan de (voor dit doel opgerichte) “Stichting Behoud Zuidzandse Molen”. Huis en erf waren in deze overdracht niet meegenomen.

Nadat subsidies voor een complete restauratie waren toegezegd begon het werk in juli 2019: staart en wiekenkruis zouden worden vernieuwd, de kap werd naast de molen op de grond hersteld. De stenen romp ging geheel in de steigers om te worden hersteld, maar ook was duidelijk dat zeer veel werk nodig was aan diverse balken. Enkele daarvan waren door bonte knaagkever en ander ongedierte sterk aangetast.

Op 11 december 2019 ging de geheel herziene kap weer op de molen en kreeg de molen nieuwe roeden en staart. Op dat moment was de romp ook helemaal klaar. In de loop van 2020 heeft men dit grote project voltooid.

aanvullingen

toelichting naam

Deze molen heeft, voor zover bekend, nooit een naam gehad.

unieke eigenschap

Eén van de drie molens in Nederland met een houten hoepelvang (de andere zijn in de standerdmolen te Retranchement en in 'De Stadsmolen' te Hulst). In alle gevallen gaat het dus om Zeeuws-Vlaamse molens.

foto's

foto's